Donderdag 18 maart 2021 – Nederland kan zich gaan opmaken voor het kabinet-Rutte IV. Nu de VVD opnieuw de grootste partij is geworden, moet het gek lopen als de partij niet het voortouw neemt in de komende formatieperiode. Welke coalities zijn er mogelijk?

Om samen een stabiele coalitie te vormen, hebben partijen in totaal 76 zetels in de Tweede Kamer en 38 zetels in de Eerste Kamer nodig.

VVD-lijsttrekker Mark Rutte liet woensdagavond in een reactie op de uitslag weten dat het “zeer voor de hand” ligt dat zijn partij en D66, de andere grote winnaar van de verkiezingen, over de formatie gaan praten. Hij vindt dat de twee grootste partijen het voortouw moeten nemen. Daarnaast ziet Rutte ook graag dat het CDA aanschuift aan tafel.

Optie 1: VVD, D66 en CDA lijken net tekort te komen
De VVD (35), D66 (24) en het CDA (15) krijgen volgens de prognose samen 74 zetels in de Tweede Kamer – net geen meerderheid. In de Eerste Kamer komen deze drie partijen zelfs tien zetels tekort voor een meerderheid.

Optie 2: VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks wordt een lastige formatieklus
Sigrid Kaag, de lijsttrekker van D66, wilde tijdens de campagne nog niet vooruitlopen op de formatie, maar zei woensdagavond in een reactie op de exitpolls dat ze wil gaan samenwerken. “We willen Nederland progressiever, eerlijker en vooral groener maken.”

Om aan die laatste uitspraak te kunnen voldoen, zal Kaag waarschijnlijk willen samenwerken met GroenLinks en de PvdA. “We moeten rekening houden met onze partners”, hintte ze al in haar toespraak.

GroenLinks en de PvdA hebben eerder al laten weten dat ze niet zonder elkaar in een kabinet met de VVD willen stappen. Bovendien hebben de VVD, D66 en het CDA in de Eerste Kamer niet genoeg aan één van deze twee partijen. Het zou dus logisch zijn dat de VVD, D66, het CDA, GroenLinks en de PvdA samen in gesprek gaan. Dat zal een moeilijke formatieklus worden.

Het CDA wil op dit moment niet denken aan meeregeren, na het verlies dat het bij deze verkiezingen heeft geleden. Lijsttrekker Wopke Hoekstra zei in een reactie dat het nu aan de VVD en D66 is om het voortouw te nemen. Mocht het CDA besluiten om niet in zee te gaan met de VVD, D66, GroenLinks en de PvdA, wacht een nog lastigere opgave.

Opties 3: VVD, D66, CDA en SP is niet uitgesloten
Anders dan in 2017 is een samenwerking tussen de VVD en de SP deze formatie niet uitgesloten. De SP is in theorie qua zetelaantal in de Eerste en Tweede Kamer inwisselbaar voor GroenLinks of de PvdA, maar Kaag zal waarschijnlijk een voorkeur voor deze twee progressievere partijen hebben.

Optie: 4: VVD, D66, CDA en ChristenUnie is vertrouwd, maar niet waarschijnlijk
En doorgaan op de oude voet? De VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie kunnen in principe weer verdergaan met waar ze gebleven waren, maar de medisch-ethische vraagstukken liggen moeilijk tussen de twee laatstgenoemde partijen. Naar verwachting zullen ze niet snel weer de samenwerking opzoeken.

Optie 5: VVD en de andere rechtse partijen
Een coalitie over rechts zal lastig worden voor de VVD, aangezien bijna alle partijen samenwerking met de PVV en Forum voor Democratie al hebben uitgesloten. De VVD en het CDA komen samen tot zo’n vijftig zetels. Samenwerking met D66 en JA21 zou een solide meerderheid kunnen opleveren.

Optie 6: Linkse coalitie is onhaalbaar
Een linkse coalitie dan? Het blok van GroenLinks, de SP en de PvdA is kleiner dan ooit. Ze krijgen volgens de exitpolls samen 25 zetels. Ook een samenwerking met D66, met daarbij de kleinere linkse partijen, zoals DENK en de Partij voor de Dieren, levert geen 76 zetels op.

-nu.nl-