Maandag 16 augustus 2021- Vijf vragen afgelopen zaterdag richtte een krachtige aardbeving een enorme ravage aan in Haïti. Het was helaas niet de eerste keer: al in de achttiende eeuw registreerde het land meerdere bevingen. Hoe komt het dat Haïti zo gevoelig is voor aardbevingen? En waarom zijn ze zo verwoestend? Vijf vragen over de aardbeving in Haïti.
Wat gebeurde er zaterdag precies? Haïti is zaterdag getroffen door een aardbeving met een kracht van 7.2 op de schaal van Richter. Er zijn minstens 1300 doden en zeker 5700 gewonden gevallen. De beving heeft in het zuidwesten van het land enorme schade aangericht. Veel gebouwen zijn verwoest.
De Amerikaanse geologische dienst USGS schat de kans op een hoog aantal slachtoffers in als waarschijnlijk, met schade in een groot gebied van het Caribische land. De Amerikaanse president Joe Biden heeft opdracht gegeven onmiddellijk hulp te bieden. De coördinatie is in handen van oud-VN-ambassadeur Samantha Power, die het Amerikaans bureau voor Internationale Ontwikkeling (USAID) leidt.
Wat veroorzaakte de aardbeving? De aardbeving van zaterdag vond waarschijnlijk plaats langs de Enriquillo-Plantain Garden-breukzone, die onder het zuidwestelijke schiereiland Tiburon loopt. Het is dezelfde breukzone waarlangs de verwoestende aardbeving van 2010 plaatsvond. En het is waarschijnlijk de bron van drie andere grote aardbevingen in Haïti tussen 1751 en 1860, waarvan er twee Port-au-Prince verwoestten.
Aardbevingen zijn het resultaat van het langzaam tegen elkaar bewegen en in de loop van de tijd wrijving veroorzaken van tektonische platen, aldus Gavin Hayes, senior wetenschappelijk adviseur voor aardbevingen en geologische gevaren bij USGS. ,,Die wrijving bouwt zich op en uiteindelijk overwint de druk die daar is opgebouwd de wrijving,” aldus Hayes. ,,Dat is wanneer de aarde plotseling beweegt, wat een aardbeving is.”
Wat maakt Haïti gevoelig voor aardbevingen? De aardkorst bestaat uit tektonische platen die bewegen. Haïti ligt in de buurt van de kruising van twee daarvan – de Noord-Amerikaanse plaat en de Caribische plaat. Meerdere breuklijnen tussen die platen lopen in de buurt van het eiland Hispaniola, dat Haïti deelt met de Dominicaanse Republiek. Niet al die breuklijnen gedragen zich op dezelfde manier.
,,Hispaniola ligt op een plek waar platen overgaan van tegen elkaar botsen naar langs elkaar glijden”, zegt Rich Briggs, een onderzoeksgeoloog bij het Geologic Hazards Science Center, onderdeel van USGS. ,,Het is als een steen die vastzit in de rails van een glazen-schuifdeur”, aldus Briggs. ,,Het wil gewoon niet soepel bewegen omdat er zoveel verschillende krachten zijn.”
Waarom kunnen aardbevingen in Haïti zo verwoestend zijn? Het is een combinatie van factoren, waaronder een seismisch actief gebied, een hoge bevolkingsdichtheid van 11 miljoen mensen en gebouwen die vaak wel zijn ontworpen om orkanen te weerstaan, maar geen aardbevingen. De typische gebouwen van beton en sintelblokken kunnen harde wind overleven, maar zijn kwetsbaar voor schade of instorting wanneer de grond schudt. Ook slechte constructies kunnen een rol spelen.
De aardbeving van 2010 was dicht bij het dichtbevolkte Port-au-Prince en veroorzaakte daar veel schade. De regering van Haïti schat het dodental op meer dan 300.000, terwijl een rapport in opdracht van de Amerikaanse regering het tussen de 46.000 en 85.000 schat.
Hoe ziet de toekomst eruit voor Haiti? Volgens geologen is de volgende aardbeving lastig te voorspellen. ,,Maar we weten wel dat aardbevingen zoals deze juist aardbevingen van vergelijkbare grootte kunnen veroorzaken”, aldus Hayes. ,,Dat is een behoorlijk groot gevaar op plaatsen waar de gebouwen niet zo stevig zijn.”
De bouw van meer aardbevingsbestendige gebouwen blijft een uitdaging in Haïti, het armste land van het westelijk halfrond. Hoewel er enkele succesverhalen zijn geweest van Haïtianen die meer aardbevingsbestendige huizen hebben gebouwd, is dat niet iets wat door de regering wordt aangestuurd. Die regering is inmiddels steeds zwakker geworden, terwijl niet-gouvernementele organisaties zich concentreren op hun eigen verkokerde projecten. Vóór de aardbeving van zaterdag was Haïti nog steeds aan het herstellen van de aardbeving van 2010 en van orkaan Matthew in 2016. De president werd vorige maand vermoord, waardoor het land in een politieke chaos terechtkwam.
Er is technische kennis in Haïti. Er zijn opgeleide architecten. Er zijn stadsplanners. Dat is niet het probleem Mark Schuller, Northern Illinois University
,,Er is technische kennis in Haïti. Er zijn opgeleide architecten. Er zijn stadsplanners. Dat is niet het probleem,” aldus Mark Schuller, een professor in antropologie en non-profit en ngo-studies aan de Northern Illinois University. ,,Het probleem is een gebrek aan financiering voor de coördinatie en een gebrek aan politieke wil van geldschieters.”
Ondertussen lijkt tropische storm Grace momenteel ook af te stevenen op Haïti. Het Amerikaanse National Hurricane Center verwacht dat deze Haïti vandaag bereikt. De wind en zware regenval zullen de reddingsinspanningen bepaald niet eenvoudiger maken.