Donderdag 11 november 2021- De laatste president van Zuid-Afrika in de tijd van apartheid, Frederik Willem de Klerk, is donderdag op 85-jarige leeftijd overleden. De Klerk is overleden aan de gevolgen van kanker, meldt zijn stichting FW de Klerk Foundation.

De Klerk was van 1989 tot mei 1994 president en speelde een cruciale rol bij de overgang van een wit minderheidsregime naar democratische verkiezingen en de regering van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) van Nelson Mandela. De Klerk was onder hem ook vicepresident.

De Klerk en Mandela kregen in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede voor hun inspanningen voor een relatief vreedzame overgang naar een democratie zonder rassenscheiding. De segregatie van bevolkingsgroepen op basis van ras of raciale kenmerken werd in 1948 in gevoerd in Zuid-Afrika en sneuvelde in 1990 als gevolg van onder meer buitenlandse druk.

De Klerk was zoon van een politicus in de Nationale Partij en hij werd parlementslid in 1972. Behalve lid van de Nationale Partij was hij lid van de geheimzinnige Broederbond, een genootschap van invloedrijke Afrikaners. De Klerk werd in 1978 voor het eerst minister onder premier John Vorster.

Nadien bekleedde hij tal van ministersfuncties. In februari 1989 kreeg toenmalig president Pieter Willem Botha, een fervent aanhanger van rassenscheiding, een beroerte en De Klerk volgde hem na enige tijd op. Precies een jaar later, in februari 1990, ontpopte hij zich als afbreker van het apartheidsbewind door oppositiebewegingen niet langer te verbieden. Hij gelastte de vrijlating van Mandela, toen een van de bekendste politieke gevangenen ter wereld.

Het land kreeg na jarenlange onderhandelingen tussen partijen in april 1994 democratische verkiezingen waar alle Zuid-Afrikanen konden stemmen. Mandela werd president en De Klerk een van de vicepresidenten. Hij was nog enige tijd de oppositieleider in het parlement, maar trok zich in 1997 uit de Zuid-Afrikaanse politiek terug.

De Klerks rol na de afschaffing van het apartheidsregime is ook omstreden. Zo verwijten met name vele zwarte Zuid-Afrikanen hem dat hij te weinig deed tegen het politieke geweld in aanloop naar de eerste multiraciale verkiezingen in 1994. Ook ontkende hij voor de zogeheten Waarheids- en Verzoeningscommissie van aartsbisschop Desmond Tutu dat hij iets had geweten van de staatsterreur tijdens zijn regeerperiode waarbij tegenstanders van het apartheidsregime werden vermoord en gemarteld. Vorig jaar raakte De Klerk nog in opspraak nadat hij gebagatelliseerd had dat de apartheid een misdaad tegen de menselijkheid was, wat het volgens de Verenigde Naties wel is. Later bood hij zijn excuses aan voor deze uitspraak.

-Nu.nl-