Dinsdag 18 januari 2022 – De kans dat er de komende tijd opnieuw een enorme explosie plaatsvindt van de Hunga Tonga–Hunga Ha’apai-vulkaan bij Tonga is klein, maar is niet helemaal uitgesloten. Dat zeggen vulkanologen tegen NU.nl.

De vulkaan bij Tonga, op zo’n 17.000 kilometer van Nederland, barstte zaterdag uit en veroorzaakte op meerdere plekken in de wereld tsunami’s. De enorme explosie zorgde voor een schokgolf die zelfs op instrumenten in Nederland waarneembaar was. As en rook werd ruim 20 kilometer de lucht ingeschoten.

De enorme explosie was het gevolg van drukopbouw over tientallen jaren, waarin magma zich vormt en ophoopt in magmakamers. Bij die vorming komt gas vrij, dat niet kan ontsnappen. “En dan kan het zijn dat de druk zó hoog wordt, dat dit er één keer uitkomt”, zegt Janne Koornneef, vulkanoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. De hete magma kwam na de uitbarsting in contact met zeewater, waardoor er meteen een enorme rookontwikkeling ontstond.

Volgens Koornneef is de druk er na één grote explosie wel van af, maar weten we tegelijkertijd ook niet hoeveel magma er nog in de vulkaan zit. Dat zou weer voor een nieuwe eruptie kunnen zorgen. “Het lijkt er nu op dat de activiteit verdwenen is, maar een nieuwe explosie is niet te voorspellen.”

Het monitoren van de Hunga Tonga is lastig omdat deze zich onder water bevindt, zegt KNMI-vulkanoloog Elske de Zeeuw-Van Dalfsen. “Dus je moet dan werken met meetinstrumenten en observaties van andere landen. Dat is niet zo makkelijk als bij een vulkaan op land waar je gewoon de instrumenten op kunt zetten.”

Koornneef voegt daaraan toe dat er geen seismische activiteit was die wees op een aanstaande eruptie. Dat was bijvoorbeeld wel het geval bij de uitbarsting op La Palma. Of het met deze ene explosie klaar is, kunnen beide vulkanologen dan ook niet met zekerheid zeggen. “We weten dat er soms na één zo’n grote uitbarsting nog meer soortgelijke erupties komen, dus dat kunnen we nog niet niet uitsluiten”, aldus De Zeeuw-Van Dalfsen.

Hunga Tonga sinds 1900 vijf keer uitgebarsten
De Hunga Tonga was sinds de twintigste eeuw vijf keer uitgebarsten (1912, 1937, 1988, 2009, 2014). Het lag dus in de lijn der verwachting dat het nog een keer zou gebeuren, maar nooit eerder zorgde een uitbarsting voor zo’n enorme explosie.

De Hunga Tonga vertoonde op 19 december voor het eerst activiteit en werd sindsdien in de gaten gehouden, schrijft Radio New Zealand. Maar omdat die activiteit in het nieuwe jaar terugliep, kreeg de vulkaan op 11 januari een lager risiconiveau. De autoriteiten op Tonga lijken dan ook deels overvallen te zijn. “Ik denk dat ze dachten dat er wel iets zou gebeuren, maar niet dat het zo groot zou zijn”, aldus de De Zeeuw-Van Dalfsen.

De Hunga Tonga ligt vlak bij Nuku’alofa, de hoofdstad van Tonga. Het is nog onduidelijk hoe groot de schade daar is. Wel zijn meerdere doden gemeld, onder wie een Britse vrouw op Tonga die overvallen werd door de hoge golven en twee Peruanen, ruim 10.000 kilometer van de uitbarsting. Door de uitbarsting zijn veel communicatiemiddelen uitgevallen. Landen als Australië en Nieuw-Zeeland zijn maandag te hulp geschoten met vliegtuigen, die onder meer drinkwater en andere goederen brengen.

Voor de inwoners van Nuku’alofa moet het een angstige gebeurtenis zijn geweest, zegt Koornneef. “Naast de enorme herrie was er ook veel bliksem en onweer dat gepaard ging met de aswolk. Ik denk dat ze behoorlijk in angst hebben gezeten en nog zitten.”

De Zeeuw-Van Dalfsen: “Het werd daar tijdelijk gewoon even helemaal donker. Ook is er een enorme hoeveelheid as neergevallen op de huizen, straten en drinkwatervoorzieningen. Het kost veel tijd om dat weer op te ruimen.”

-nu.nl-