Donderdag 26 mei 2022 – De Duitse Oeigoeren-expert Adrian Zenz vindt dat Europa en ook Nederland harde sancties moeten afkondigen tegen China. Zenz is verantwoordelijk voor de publicatie op woensdag van duizenden foto’s van Oeigoerse gevangenen en tienduizenden gelekte documenten, die wereldwijd grote ophef veroorzaakten. “We kunnen als westerse landen niet langer wegkijken. Tegen hoofdverantwoordelijken binnen het Chinese regime moeten sancties worden ingesteld”, zegt Zenz tegen NU.nl.

Zenz kreeg “een paar maanden geleden” een enorme hoeveelheid interne politiedocumenten toegespeeld. Hij wil niet precies zeggen wanneer hij de stukken kreeg, om zijn bronnen te beschermen. Sinds februari werkt hij samen met internationale media, die de authenticiteit van de documenten bevestigden. Dat leidde tot publicaties bij de BBC, El País en Der Spiegel.

Het is niet de eerste keer dat er stukken naar buiten komen die aantonen dat er in de Chinese regio Xinjiang op grote schaal Oeigoeren worden opgesloten. Maar niet eerder kan op basis van zo gedetailleerde informatie worden vastgesteld dat de Chinese autoriteiten “heropvoedingskampen” en voormalige gevangenissen gebruiken om op grote schaal de Oeigoerse bevolking op te sluiten. “Dit is voor mij de moeder van alle hacks”, zegt Zenz. In de zogeheten Xinjiang Police Files, die voor iedereen toegankelijk zijn, zitten lijsten met namen en de redenen waarom ze – soms jarenlange – gevangenisstraffen uitzitten. Dat kan het dragen van een baard zijn, luisteren naar religieuze teksten of het bij elkaar brengen van mensen die mogelijk sociale onrust kunnen veroorzaken.

Ook zijn er duizenden foto’s van gevangenen. Daaronder is een foto van een meisje van vijftien jaar oud, Rahile Omer, die is opgesloten. Over haar lot en van dat van anderen is weinig bekend. Op de foto’s is ook te zien hoe een man in een beruchte ‘tijgerstoel’ is vastgeketend tijdens een verhoor. Op andere foto’s staan zwaargewapende politieagenten die gevangenen slaan en meesleuren. De stukken zijn afkomstig uit de periode tot 2018.

‘Iedereen die wegloopt moet worden doodgeschoten’

Verder zijn er gedetailleerde instructies voor bewakers en speeches van hooggeplaatste leden van de communistische partij, die zonder terughoudendheid spreken over het doodschieten van gevangenen die proberen te ontsnappen.

Eén van de teksten is een toespraak van de de voormalige leider van de communistische partij van Xinjiang, Chen Quanguo. Hij zegt tot zijn gehoor dat eenieder die probeert weg te lopen “moet worden doodgeschoten”. Zenz: “Chen Quanguo staat bekend als een nietsontziende leider, maar het is iets anders als je dit soort teksten zwart op wit ziet staan.”

Over de authenticiteit van de documenten bestaat bij experts geen enkele twijfel. Directeur van Human Rights Watch Kenneth Roth zei woensdag tegen Deutsche Welle dat hij “alle reden heeft” om te veronderstellen dat de documenten accuraat zijn.

Zenz zelf stelt dat het praktisch onmogelijk is om bijna drieduizend Oeigoerse bewoners van het Chinese platteland te laten poseren voor foto’s. Ook de gehackte teksten zijn volgens hem overduidelijk afkomstig van de Chinese overheid, vaak voorzien van officiële stempels.

Oproep aan EU om sancties

De Duitse minister van Financiën, Christian Lindner, riep gisteren op tot een koerswijziging. Hij wil dat Duitsland minder afhankelijk wordt van China. In Nederland reageerde minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) terughoudender. Hij noemde de nieuwe berichten over ernstige mensenrechtenschendingen “zeer zorgelijk”.

Onderzoeker Zenz vindt die Nederlandse reactie te slap. “Waarom komt er geen openlijke veroordeling van China? De feiten liggen op tafel. Het staat vast dat China zich op grote schaal schuldig maakt aan de onderdrukking van Oeigoeren.”

Bezoek VN-commissaris aan China ‘zinloze reis’

Zenz is niet de enige die dit standpunt inneemt. De Inter-Parliamentary Alliance on China (IPAC), een internationale groep parlementariërs waaronder Tom van de Lee (GroenLinks) en D66’er Sjoerd Sjoerdsma, riep Europese landen deze week op sancties in te stellen tegen Chinese hoogwaardigheidsbekleders die verantwoordelijk zijn voor de onderdrukking en massale opsluiting van Oeigoeren.

Zenz is het daarmee eens: “De Europese Unie heeft tot nu toe tegen maar een paar Chinezen sancties afgekondigd. De voormalige leider van Xinjiang, een van de architecten van de onderdrukking van de Oeigoeren, staat daar nog niet op. Hoog tijd dat dat alsnog gebeurt.”

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de gehackte documenten afgedaan als afkomstig van “anti-Chinese krachten die uit zijn op het besmeuren van Xinjiang”. Ook worden de media die over de zaak berichten ervan beschuldigd “leugens en geruchten” te verspreiden.

Komende week brengt de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties Michelle Bachelet een bezoek aan Xinjiang. Het is de eerste keer in vijftien jaar dat een VN-vertegenwoordiger China bezoekt.

De parlementariërs van IPAC vinden dat bezoek een wassen neus, omdat China met een beroep op strenge coronamaatregelen elk zinvol onderzoek van Bachelet en haar team onmogelijk zal maken. Zenz: “China zal het bezoek van Bachelet gebruiken voor propagandadoeleinden. Het is een zinloze reis.”

-nu.nl-