Zaterdag 21 mei 2022 – Duizenden Oekraïense vluchtelingen wonen bij een Nederlands gasthuishouden of hebben daar even gewoond. Dat kan ervoor zorgen dat zij uit beeld raken bij hulporganisaties. Dat blijkt uit gesprekken die NU.nl voerde met veiligheidsregio’s, lokale initiatieven en hulporganisaties.
Vorige week bracht NU.nl het bericht dat RefugeeHomeNL nu 161 Oekraïense vluchtelingen in 71 gastgezinnen heeft geplaatst. Buiten die organisatie om zijn er ook veel mensen bijgesprongen om te helpen met de opvang.
“Dat dat gebeurt is op zich mooi”, zegt een woordvoerder van hulporganisatie VluchtelingenWerk, die ook betrokken is bij RefugeeHomeNL. Soms is het namelijk voor Oekraïense vluchtelingen prettiger om bij een gezin te wonen dan in een grootschalige opvang, zegt ze.
Het kan ook problemen opleveren. Hoewel de meeste Oekraïners zich bij de gemeente registreren, zijn ze niet altijd goed in beeld bij de officiële instanties. Ook worden niet alle opvanggezinnen gescreend, zoals dat wel gebeurt door RefugeeHomeNL. Daarnaast krijgen de vluchtelingen niet altijd goede voorlichting; VluchtelingenWerk merkt dat aan de vele vragen van Oekraïners over leefgeld of het vinden van een baan.
‘We verliezen het zicht op deze mensen’
Mariia Shaidrova, hoofd afdeling ontheemde mensen bij stichting Oekraïners in Nederland, zegt ook dat het verblijf in een gastgezin soms prettig kan zijn, maar hoort ook veel over de nadelen. De organisatie heeft contact met meerdere lokale initiatieven en heeft medewerkers in 19 regio’s.

Die problemen zijn ook te zien in een rapport dat Oekraïners in Nederland deze week uitbracht. Eén van de conclusies is dat het door de “ongeorganiseerde inspanningen” lastig, zo niet onmogelijk is  te weten wat de behoeften van de vluchtelingen zijn, waar ze allemaal verblijven en hoe ze er psychisch aan toe zijn. “We verliezen het zicht op deze mensen”, aldus Shaidrova.
Niet alle regio’s weten hoeveel Oekraïners er zijn
Op 19 mei staat het aantal Oekraïners die zich hebben ingeschreven bij de gemeente op 58.600. Van hen verblijven 37.775 in de gemeentelijke opvang. Waar de overige ruim 20.000 vluchtelingen zijn, is niet altijd bekend. Zij verblijven waarschijnlijk bij vrienden, familie of in gastgezinnen.
Ook niet alle 25 veiligheidsregio’s hebben een precies beeld van de hoeveelheid Oekraïners die in een gastgezinnen in hun regio verblijven. Het zijn er in ieder geval vele duizenden, blijkt uit een rondgang langs de regio’s.
Zo wonen er meer dan 1.000 Oekraïners in de regio IJsselland bij een gastgezin, in de regio Hollands-midden gaat het om ‘voor zover bekend’ 1.388 vluchtelingen en in Utrecht om 1.380 mensen. Andere regio’s, waaronder Zuid-Holland-Zuid, Noord-Holland-Noord en Gooi en Vechtstreek, zeggen te weten van honderden Oekraïners die bij gasthuishoudens wonen.
‘Gastgezin vaak binnen een paar uur gevonden’
Een aantal veiligheidsregio’s (waaronder Groningen, Amsterdam en Rotterdam) verwijzen mensen die willen helpen door naar RefugeeHomeNL. Maar soms werken ze ook samen met lokale initiatieven.
Dat is bijvoorbeeld het geval in Veiligheidsregio Twente, die samenwerkt met Stichting NuTwente. De stichting plaatste sinds 10 maart zo’n tweehonderd vluchtelingen, onder wie internationale studenten, in zeventig gasthuishouden. “Meestal melden ze zich bij de gemeente en worden ze in een noodopvang opgevangen”, legt Olga Nielsen van NuTwente uit. “Maar als ze aangeven in een gastgezin te willen, dan regelen wij dat voor ze. We vinden het gastgezin nu meestal binnen een dag, vaak zelfs binnen enkele uren.”
Nielsen zegt dat er meerdere gesprekken worden gevoerd met de gastgezinnen en dat alle vluchtelingen die daar worden opgevangen, ook bekend zijn bij de gemeente. “Wij vinden het heel belangrijk dat mensen niet tussen wal en schip raken of slachtoffer worden van mensenhandel.”

VluchtelingenWerk: ‘Zorgvuldigheid is belangrijk’
Een ander voorbeeld is Utrechtse Kerken voor Oekraïne, dat in de Veiligheidsregio Utrecht meer dan driehonderd Oekraïense vluchtelingen bij ruim honderd gastgezinnen heeft ondergebracht. Dat doen de 25 betrokken kerken al sinds het begin van de oorlog, zegt voorzitter Harmen van der Kolk. “We hebben wel contact gehad met RefugeeHomeNL. Maar we hebben geen samenwerking opgezet omdat ze nog erg druk waren met het rondmaken van contracten enzovoort. Wij zijn daarom al begonnen met de opvang in de gemeente Utrecht.”
“Ik begrijp dat het soms voelt alsof het lang duurt”, zegt de woordvoerder van VluchtelingenWerk. “Maar we staan wel heel erg achter de werkwijze die we nu kiezen, omdat we zorgvuldigheid belangrijk vinden. We kunnen zo wel goede kwaliteit bieden.”
Reactie ministerie van Justitie en Veiligheid
Het ministerie zegt alle particulieren “zeer erkentelijk” te zijn en alle inspanningen van burgers en gemeenten te waarderen.
Bij de opvang van Oekraïners komt veel kijken en er bestaan ook risico’s, schrijft een woordvoerder. Om die risico’s zo klein mogelijk te maken, werkt het ministerie samen met RefugeeHomeNL.
Veel Oekraïense vluchtelingen in Nederland laten zich registreren bij de gemeente. Maar op de groep die dat niet doet, heeft het ministerie geen zicht.

-nu.nl-