Zaterdag 2 juli 2022- Een team van Artsen zonder Grenzen (AzG) heeft maandagavond 71 mensen uit een rubberen boot op de Middellandse Zee gered. Nog zeker dertig mensen worden vermist, onder wie vijf kinderen en drie baby’s. De kans is zeer groot dat de vermisten het niet overleefd hebben, zegt Ellen van der Velden, operationeel manager van het AzG-reddingswerk op de Middellandse Zee, in gesprek met NU.nl.

Toen het team van de medische hulporganisatie Artsen zonder Grenzen de zinkende boot in zicht kreeg, was het al drama, zegt Van der Velden. De vluchtelingen lagen al 19 uur in het water en er waren mensen overboord gevallen en verdronken.

De reddingswerkers wisten 71 mensen aan boord van de Geo Barents te halen. Een van hen, een zwangere vrouw, werd gereanimeerd maar kort daarna toch doodverklaard. Een aantal mensen hebben chemische brandwonden opgelopen doordat ze in de zinkende boot in een combinatie van diesel en zout water hebben gezeten. Zij zijn naar het vaste land gebracht.

Drie anderen moesten met een brancard aan boord van de Geo Barents worden gebracht, omdat ze hun benen niet meer konden gebruiken. Sommigen, onder wie een moeder met een baby, waren er zo slecht aan toe dat ze voor medische hulp naar Malta zijn gevlogen.

De vluchtelingen op de Geo Barents zijn niet alleen fysiek zwak, maar gaan ook mentaal achteruit, waarschuwt Van der Velden. Ze zijn getraumatiseerd, moeten dicht op elkaar slapen, en zijn in rouw om familie en vrienden. Toch kan het nog wel een tijd duren voordat ze aan wal mogen. “Malta staat van tijd tot tijd medische evacuaties toe, maar weigert categorisch om mensen aan wal te laten. De dichtstbijzijnde haven is dan Italië. Het compromis is nu dat we ze naar Sicilië brengen.”

In 2022 zijn er tot nu toe al 721 mensen vermist geraakt op de Middellandse Zee. Sinds 2014 zijn dat er 24.184.

Op de vlucht voor mensonterende situaties in Libië

Net zoals bij vrijwel alle reddingen die AzG op de Middellandse Zee uitvoert, kwam ook deze boot uit Libië. In een onlangs verschenen rapport beschrijft Artsen zonder Grenzen hoe de samenwerking tussen de Europese Unie en de Libische autoriteiten bij het onderscheppen van migranten en vluchtelingen op de Middellandse Zee, jaarlijks voor duizenden slachtoffers zorgt.

Veel vluchtelingen die worden onderschept, hebben in Libië al vastgezeten in detentiecentra van lokale milities waar zij worden mishandeld, uitgebuit en tot slaaf gemaakt. Migranten worden vaak doorverkocht aan werkgevers die hen dwingen te werken zonder hen te betalen omdat ze een zogenaamde schuld moeten aflossen. Mannen moeten vaak in de bouw of als schoonmaker aan de slag, vrouwen worden in veel gevallen gedwongen tot sekswerk, laat Van der Velden weten.

Het gevaar is dat wanneer de migranten en vluchtelingen op de Middellandse Zee worden onderschept door de Libische kustwacht, ze direct teruggestuurd worden naar mensonterende detentiecentra, zegt Van der Velden. Ze waarschuwt voor een vicieuze cirkel waarin mensen mishandeld en gemarteld worden.

De vluchtelingen die maandag gered werden door AzG waren zo wanhopig dat ze zelfs de Libische kustwacht hadden gebeld om hen te komen redden. “Gelukkig hebben wij ze eerder gevonden”, aldus Van der Velden.