Het bezoek van de belangrijke Amerikaanse politicus Nancy Pelosi aan Taiwan deze week heeft de spanningen tussen de Verenigde Staten en China opnieuw doen oplopen. Waarom is Taiwan zo’n heet hangijzer in de relatie tussen de twee grootmachten?

Eind jaren veertig verloren nationalisten de Chinese burgeroorlog van de communisten. Daarop vluchtten ze naar het eiland Taiwan, dat voor de zuidoostelijke kust van het Chinese vasteland ligt. Daar richtten ze een eigen staat op die de Republiek China werd genoemd. Het vasteland staat bekend als de Volksrepubliek China.

Hoewel Taiwan een grote mate van zelfbestuur heeft, heeft het veel grotere China veel invloed. De communistische regering erkent Taiwan niet als eigen staat. Het beschouwt het eiland als een provincie van China, en de separatistische beweging als opstandelingen.

De “eenwording van China” wordt door de Chinese president Xi Jinping vaak aangehaald als enige mogelijke oplossing voor de situatie. Daarbij laat Xi altijd doorschemeren dat China zich tegen alle andere opties zal verzetten, desnoods met geweld.

China liet al zien dat het bereid is tot militair ingrijpen om de controle over Taiwan te behouden. Peking laat vaak straaljagers door of vlak langs het luchtruim van Taiwan vliegen. Ook worden er vaak militaire oefeningen uitgevoerd in de Zuid-Chinese Zee.

Deze week schroefde China de militaire activiteiten in de omgeving opnieuw op. Peking blokkeert handelsroutes richting Taiwan en riep de Amerikaanse ambassadeur op het matje. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi zei zelfs dat “iedereen die China beledigt, zal worden gestraft”

Geïsoleerd Taiwan heeft weinig bondgenoten

Door het ‘één China’-beleid verbiedt de regering in Peking landen om relaties te hebben met zowel de Volksrepubliek China als de Republiek China. Zaken doen met China is onmogelijk voor landen die dat ook doen met Taiwan.

Om China niet voor het hoofd te stoten, erkennen de meeste landen ter wereld Taiwan daarom niet als onafhankelijk. Ook Nederland heeft officieel geen diplomatieke banden met Taiwan. Landen die wel diplomatieke banden hadden, verbraken die onder druk van Peking. Door dat alles is Taiwan afhankelijk van steun van de Verenigde Staten. Ook de Amerikanen hebben formeel geen diplomatieke betrekkingen met het eiland, maar ze leveren wel wapens. Officieel doen ze dat zodat Taiwan “zichzelf kan verdedigen”. De Chinese regering zei eind vorig jaar “drastische maatregelen” niet te schuwen om te voorkomen dat Taiwan onafhankelijk wordt. Peking waarschuwde dat de gevoelige situatie rond Taiwan verder uit hand kon lopen door “bemoeienis van buitenaf”.

Daarmee gaf het naast Taiwan ook alle landen die het eiland mogelijk willen helpen een forse waarschuwing. Het kookpunt zou een gewapend conflict tussen China en de VS kunnen betekenen. Al is het de vraag of de Amerikanen het zover laten komen.

Onduidelijk of VS bereid is voor Taiwan te vechten De grote vraag is of de Amerikanen bereid zijn tot militair ingrijpen, mocht China een invasie van Taiwan uitvoeren. Daarmee zou de VS namelijk een (kern)oorlog met China riskeren. Het huidige beleid van de VS leidt al tot grote ergernis bij China. Peking noemt de Amerikaanse steun aan Taiwan een van de belangrijkste redenen voor de gespannen relatie tussen de grootmachten. De Amerikaanse president Joe Biden zei eind oktober tegen CNN dat hij zich “verplicht” zou voelen Taiwan te verdedigen bij een aanval. Afgelopen mei zei hij zelfs dat de VS bereid zou zijn geweld te gebruiken als het eiland wordt aangevallen. Het Witte Huis haastte zich beide keren om die woorden af te zwakken. Er zijn geen plannen voor het inzetten van troepen, benadrukte een woordvoerder. Daardoor blijft onduidelijk wat de VS zou doen als China Taiwan aanvalt.

De VS en China willen in de basis geen gewapend conflict met elkaar. Veel Amerikanen zijn bang voor een herhaling van de Vietnamoorlog. Die oorlog ging officieel tussen Noord- en Zuid-Vietnam, maar op de achtergrond ook tussen de

grootmachten die steun verleenden. China en de Sovjet-Unie steunden Noord-Vietnam, terwijl het zuiden hulp kreeg van de VS en diens bondgenoten.

De Vietnamoorlog draaide uit op een van de grootste nederlagen ooit voor de VS, dat in 1975 alle troepen terugtrok. De Amerikanen werden vorig jaar augustus in Kaboel nog eens pijnlijk aan Vietnam herinnerd. De haastige en chaotische evacuatie van Amerikaans personeel uit de Afghaanse hoofdstad leek erg op het vertrek uit Saigon 46 jaar eerder. Veel Amerikanen vrezen dat een conflict of misschien wel oorlog met China in Taiwan eenzelfde vernederende afloop krijgt.

-nu.nl-