De mens is geen vlees- of planteter, maar een alleseter. Toch volgen steeds meer mensen een plantaardig dieet, zoals vegetariërs en veganisten. Is dat gezond voor een omnivoor als de mens? Marije Seves van het Voedingscentrum en Marleen Onwezen, onderzoeker aan de Wageningen University & Research, beantwoorden die vraag.

Kan de mens gezond leven zonder vlees? Marije Seves van het Voedingscentrum begint liever ‘een stapje daarvoor’. “Wat hebben wij als mens nodig? Er zijn ongeveer vijftig bekende voedingsstoffen die we allemaal nodig hebben voor verschillende levensprocessen.”

Macronutriënten leveren bijvoorbeeld brandstof, zegt Seves. “Maar er zijn voor bepaalde processen ook vitamines en mineralen nodig. Denk bijvoorbeeld aan reparatie van het lichaam, de spijsvertering en ons immuunsysteem. Het lichaam kan die stoffen niet voldoende zelf maken, we moeten ze binnenkrijgen middels ons eten.”

Het gaat dus niet om of je eten een plant of een dier is, maar om de voedingsstoffen die erin zitten. “Bijna alle voedingsstoffen uit dierlijke producten kunnen we ook uit plantaardige producten halen.”

Echte vleesvervangers en vleesvervangers die vlees nadoen

Het enige waar je voor moet zorgen, is dat je een goede vleesvervanger vindt. “Er zijn twee soorten vleesvervangers. Aan de ene kant zijn dat producten zoals peulvruchten en noten, die veel van dezelfde voedingsstoffen hebben”, zegt Seves. “Aan de andere kant zijn er vleesvervangers die echt vlees nadoen.” Denk bijvoorbeeld aan een vegaburger. “Die zijn niet altijd een volwaardige vervanger. Ze zijn vaak heel zout. En je moet goed kijken naar de ingrediënten. Hoeveel eiwit zit erin? Is er ijzer toegevoegd, of vitamine B12?”

De vitamine B12 is speciaal, want deze is alleen in dierlijke producten te vinden. “Maar het kan wel worden toegevoegd aan vlees- en zuivelvervangers.” Toch adviseert het Voedingcentrum om een supplement te slikken als je heel weinig of geen dierlijke producten eet. “Vooral als je veganist bent – vegetariërs kunnen het ook uit zuivel en eieren halen”, zegt Seves.

Hetzelfde probleem hangt aan vitamine D: “Dat is een stof die ons lichaam zelf maakt onder de invloed van zonlicht, maar we halen het ook veel uit vette vis, melk en eieren.” Daar moet je een vervanger voor hebben. Seves: “Vitamine D wordt in sommige bak- en braadproducten toegevoegd, maar als je dat ook weinig eet kan een supplement helpen.” De mens kan dus, zeker in deze tijd, prima leven van plantaardig voedsel. Waarom zien veel mensen vlees dan toch als noodzakelijk? Dat is één van de vragen die psycholoog Marleen Onwezen onderzoekt aan de Wageningen University & Research. “Vlees is een intrigerend voorbeeld, omdat er een grote groep mensen is die het gevoel heeft dat het echt onderdeel van ons dieet is en noodzakelijk voor een goede voedingswaarde.”

Opvallend, vindt Onwezen. “Omdat we vanuit de wetenschap weten dat we juist te veel dierlijke eiwitten binnenkrijgen. Om over de milieudruk nog maar te zwijgen.” De gemiddelde Nederlander consumeert rond de 110 gram vlees per dag. “Dat is meer dan een derde van wat we volgens het voedingsadvies nodig hebben: rond de 60 gram. En dat is nog een ruime schatting. Sommige diëtisten zeggen zelfs dat 100 gram per week voldoende is. Dat zijn grote verschillen.”
We eten meer vlees dan we nodig hebben

We eten dus niet alleen meer vlees dan wij nodig hebben, maar ook meer dan gezond voor ons is. Waarom heeft dit voedsel dan zo’n grote aantrekkingskracht? “Traditie speelt een belangrijke rol, net als onze cultuur. Vlees eten is normaal en dat zie je op veel plekken terug. Onze hele voedselomgeving ademt vlees.”
In restaurants is vlees de standaard, schetst Onwezen. “Net als in de recepten in de supermarkt. We zien wel steeds meer alternatieve vleesvervangers, maar het resultaat daarvan zien we maar mondjesmaat terug in het eetgedrag. Er is wel een lichte verschuiving in hoe wij naar vleesvervangers kijken, we staan er vaker open voor. Dat is een eerste stap naar verandering. Dus er is wel iets gaande, maar dat zie je nog niet terug op ons bord.”

-nu.nl-