Sinds de Russische oorlog in Oekraïne hebben EU-landen honderden Russische diplomaten uitgezet of op een zwarte lijst gezet. Sommigen van hen werden beschuldigd van spionage. Maar in plaats van dat ze zijn teruggegaan naar Moskou, is een deel van hen neergestreken in de Servische hoofdstad Belgrado. Sinds mei vorig jaar werkt advocaat Cedomir Stojkovic samen met andere vrijwilligers aan een lijst van mensen in Servië die Poetin steunen.

Dit is dus niet per se zorgwekkend. “Maar de inlichtingendiensten maken zich al wel langer zorgen over de Westelijke Balkan”, zegt veiligheidsexpert Danny Pronk. Naar eigen zeggen waren ze als toerist in het land, maar er zijn vermoedens dat ook zij voor de Russische inlichtingendienst werken. Een ander voorbeeld is het Russisch humanitair centrum in het noorden van Servië, waarvan de activiteiten nooit helemaal duidelijk zijn geworden. “Spionage kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld als diplomaat, om vanuit een officiële positie interessante contacten en kennis op te doen. “Maar dat is beperkt”, zegt Pronk. “Want veiligheidsdiensten zijn daar heel erg op gespitst.

 Een andere dekmantel kan dan zijn door je voor te doen als toerist, handelsvertegenwoordiger of zakenman en door gebruik te maken van een andere nationaliteit.” Het blijft onduidelijk in hoeverre Servië nu echt een uitvalsbasis is voor Russische spionnen, maar duidelijk is wel dat Poetin er veel invloed heeft. “Ons regime wil ons graag laten geloven dat we heel erg afhankelijk zijn van Rusland, maar in de praktijk is dat niet zo”, zegt Stojkovic. “Maar daarin zijn we niet uniek, bijna heel Europa importeerde gas uit Rusland”. Economisch gezien zijn Servië en Rusland dus niet zo verbonden met elkaar, maar de emotionele connectie is er wel.

“De ander wordt misbruikt, maar voelt zich toch geliefd.” In 1999 bombardeerde de NAVO Servië om oorlogsmisdaden in Kosovo te stoppen. “Rusland is daar toen bovenop gesprongen en heeft zichzelf als beschermer gepresenteerd. Hoewel Stojkovic de schuld vooral bij Rusland legt, biedt het regime in Servië ook geen weerstand. We zijn omringd door NAVO-landen, Rusland kan ons hier niets maken.” In 2019 ontving president Vucic een speciale onderscheiding van Poetin. “Weet je waarom hij dat kreeg?”, zegt Stojkovic fel. “Hij kreeg een medaille voor zijn uitzonderlijke gehoorzaamheid.” Hoewel de Servische president Vucic zich de laatste tijd iets neutraler probeert op te stellen, is het – ook met het toelaten van deze van spionage verdachte diplomaten – kraakhelder waar hij staat. “Servië bekent hiermee kleur”, zegt Pronk. “En ook voor Rusland dient dit als een vorm van communicatie.

-rtlnieuws.nl-