Vertegenwoordigers van het traditioneel gezag der Inheemse volken en Tribale Volken heeft een gezamenlijke verklaring aan DNA-voorzitter Marinus Bee aangeboden. De organisaties VIDS, VSG en KAMPOS staan achter deze verklaring. Het document heeft betrekking op de “Raamwet Collectieve Rechten der Inheemse Volken en Tribale Volken” waaraan wordt gewerkt in het parlement.

De verklaring is een misnoegde uiting op wijzigingen die gepleegd zijn in de conceptwet. Bee heeft bij het in ontvangst nemen de belofte gedaan dat er op 2 mei over deze wet zal worden vergaderd. Ook dat er continue dialoog zal zijn met de lokale inheemse en tribale organisaties en internationale experts. Suriname is nooit zo dichtbij geweest bij de behandeling van de wet die onder andere de collectieve landrechten zal regelen. Deze stap zal geen drastische stap meer zijn omdat het Decreet Beginselen Grondbeleid, waarschijnlijk bedoeld als een voorfase, al is aangepast. In het decreet dat de nieuwe principes van grondbeleid voor Suriname vaststelde en ook de titel ‘grondhuur’ invoerde, zijn de collectieve landrechten van de inheemse en de tribale volken geaccepteerd.

Op 22 december 2017 is in Suriname de Wet Bescherming Woon- en Leefgebieden aangenomen. Hiermee is het decreet van 1982 gewijzigd. Belangrijke bepaling erin is, dat de overheid binnen een bepaalde straal geen concessies aan derden in de directe omgeving van een inheemse of tribale woongemeenschap mag verlenen.

Daarvoor willen we 2 voorbeelden aangeven die nog niet grondig zijn geverifieerd. Er zijn inheemse gemeenschappen die op de speciale zandgronden in het binnenland ananas planten en verwerken. Er zijn geluiden dat deze gronden zijn verkaveld zonder dat de gemeenschappen dat wisten. Dat is een zeer kwalijke zaak, als het waar is. Verder zouden de autoriteiten iets strenger zijn geworden met het gebruik van kwik en cyanide door onder andere Chinese ondernemers die in het binnenland mijnbouwactiviteiten ontplooien. Nu blijkt dat een alternatief middel met een Surinaamse naam wordt gebruikt.  De effecten ervan zijn niet onderzocht, maar de lokale bevolking zou al geklaagd hebben over huiduitslag.

De wetswijziging van 2017 heeft als achtergrond de bevordering van de sociale rust. Praktisch gezien houdt de wijziging in dat er geen nieuwe rechten binnen deze ‘beschermde gebieden’ worden uitgegeven. Ook betekent het dat niet-actieve rechten, concessies of andere rechten die geheel of gedeeltelijk in de inheemse en tribale gebieden liggen en die niet voldoen aan de vergunningsvoorwaarden, van rechtswege vervallen.

Van rechtswege betekent dat het vervallen automatisch gebeurt en dat de regering hooguit een bevestiging kan uitvaardigen dat een recht automatisch is vervallen. Belangrijk is dat deze wet het karakter heeft van een voorlopige voorziening om meer rechtszekerheid te scheppen.

De nieuwe wet moet ervoor zorgen dat er een duurzame regeling komt in het geheel van de rechten van de inheemse en tribale volken. We hebben in principe al vergaande maatregelen genomen in 2017, op weg naar de structurele regeling. De inheemse en tribale volken zijn heel fel naar de regering toe wanneer het gaat om partijpolitieke zaken waarbij bepaalde politici worden voorgetrokken. Maar, we zien dat de mobilisatiekracht en de stem van deze inheemse en tribale volken piepklein zijn wanneer het erop aankomt hun milieu, hun collectieve grondenrechten, hun leven en gezondheid te beschermen.