De 24-jarige Virgil verloor een oog door een rubberkogel van een politieagent, terwijl hij naar eigen zeggen niet meedeed aan de rellen die in Frankrijk volgden op de dood van de 17-jarige Nahel. Die stierf na politiegeweld. Zijn zaak staat niet op zichzelf: politiegeweld is een terugkerend probleem in Frankrijk.

“Ik heb de pech gehad dat ik vier politieagenten tegen het lijf liep die mijn leven voorgoed hebben veranderd”, vertelt de 24-jarige Virgil in een video aan het Franse medium Blast. Het gebeurde op 30 juni in Nanterre, de dag van de Witte Mars voor Nahel die werd doodgeschoten door een politieagent. Het was de derde dag van protesten tegen dat soort politiegeweld die uitmondden in rellen. Door die rellen was er veel politie op straat.

Voormalig militair Virgil vertelt in de video hoe hij overdag bij de Witte Mars was om ‘de familie te steunen en een steentje bij te dragen’. Later op de avond, nadat de rellen waren gestopt, liep hij in zijn eentje op straat, op weg naar vrienden.

Onderweg kwam hij naar eigen zeggen vier politieagenten tegen, die zonder reden tegen hem zeiden dat hij moet oprotten. “Ik stak mijn handen in de lucht. Ik zag de flits van het pistool. Ze schoten rubberen kogels op mijn gezicht, van zo’n 10 tot 15 meter afstand. Het was geen politiecontrole, ik was niet agressief tegen ze, ik deed normaal.”

Virgil vertelt hoe hij voelde dat hij achterover ging vallen, maar al zijn krachten verzamelde om weg te rennen. Iets later viel hij flauw doordat hij veel bloed had verloren, maar twee jongens brachten hem op een scooter naar het ziekenhuis.

“Eenmaal daar hoefde ik niet eens iets te zeggen. Ze gingen meteen aan de slag.” Helaas was het al te laat, zegt Virgil. Zijn oog was niet meer te redden. Aan de kogel heeft hij ook kaakproblemen, gehoorverlies en moeite met lezen overgehouden.

Niet de enige

RTL Nieuws heeft het verhaal van Virgil niet onafhankelijk kunnen verifiëren en de Franse politie heeft niet publiekelijk gereageerd op zijn zaak. Maar er komen steeds meer verhalen naar buiten over jonge jongens die tijdens de protesten die op Nahels dood volgden te maken hebben gehad met excessief politiegeweld.

Volgens de Franse nieuwssite Mediapart hebben naast Virgil minstens vier anderen een oog verloren. De 19-jarige Nathaniël vertelde aan France Info hoe hij na een huisfeestje naar huis liep en op de verkeerde plek belandde op het verkeerde moment. De jongen – die geen strafblad heeft – deed naar eigen zeggen niks anders dan naar huis lopen, maar ook hij mist nu een oog.

Een andere jongen hield een vervormd hoofd over aan klappen van de politie, die werden vastgelegd op camerabeelden. Eén jongen ligt nog in coma nadat hij op zijn hoofd was geraakt met een zakje met loden kogels dat de politie soms inzet. Allemaal waren ze 25 jaar of jonger. De 27-jarige Mohamed overleed zelfs nadat een rubberen kogel hem op de borst had geraakt en hij een hartaanval kreeg.

Virgil heeft een klacht ingediend bij de IGPN, de instantie die de politie controleert in Frankrijk. “Ik begrijp niet hoe dit zonder reden heeft kunnen gebeuren”, zegt hij. “Als oud-militair weet ik dat als je me vanaf deze afstand in het gezicht raakt, je echt op mijn hoofd moet hebben gemikt.” Volgens Franse media zijn er zo’n dertig andere klachten ingediend over het handelen van de politie na Nahels dood.

Verharde politie

Politiegeweld is een terugkerend probleem in Frankrijk. Critici wijzen bijvoorbeeld naar de pensioenprotesten eerder dit jaar. En tijdens de protesten van de gele hesjes in 2018 en 2019 raakten 1700 burgers gewond (maar ook 1000 agenten). Zo’n veertig onder hen zouden serieuze verwondingen hebben opgelopen aan hun ogen als gevolg van rubberen kogels.

“Vooral in de (zwarte) buitenwijken is al decennia een verharding gaande van de verhouding tussen de politie en de bevolking; met een toename van dodelijk geweld”, legt Wilco Versteeg uit, die aan de Radboud Universiteit doceert en schrijft over onder andere Franse protestbewegingen. “Politie-eenheden als de BAC (Brigade Anti-Criminalité) staan erom bekend hard op te treden tegen iedereen die ze verdacht vinden.”

Dat is vooral een probleem omdat uit onderzoek blijkt dat etnisch profileren en racisme herhaaldelijk voorkomen in het korps. Volgens deskundigen spelen er ook nog andere problemen. De training voor nieuwe agenten duurt niet lang genoeg en de werkdruk is veel te hoog. De agent die Nahel doodschoot was bezig met zijn negende werkdag op rij.

Ondertussen lijkt de wil tot zelfreflectie of verandering niet erg groot te zijn. Agenten en hun machtige vakbonden houden elkaar de hand boven het hoofd, net als hogergeplaatste individuen. Inmiddels vinden sommige critici dat de politie zoveel macht heeft dat ze spreken van een ‘politiestaat’.

Zo zei het hoofd van de politie Frédéric Veaux vorige maand dat hij vindt dat een agent niet in voorarrest moet zitten in afwachting van een rechtszaak over fouten die hij tijdens zijn werk heeft begaan. Met die uitspraak plaatste hij politieagenten boven de wet. De minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin en het hoofd van de Parijse politie, Laurent Nuñez, hebben hun steun uitgesproken aan Veaux.

“Het is verbluffend”, zegt Sebastian Roché, directeur van het nationale centrum voor wetenschappelijk onderzoek CNRS, daarover tegen Mediapart. “Naar mijn weten is het in de huidige Franse republiek niet eerder voorgekomen dat de twee hoogste politiechefs publiekelijk het rechtssysteem bekritiseren.” “Er kunnen geen mensen zijn met bepaalde privileges.” “Agenten weten zich beschermd door collega’s, ministers én door de president”, voegt Versteeg toe.

Hoewel president Macron de dood van Nahel heeft veroordeeld, lijkt ook hij de roep om hervorming van het Franse politiekorps vooralsnog te negeren. “Onder Macrons presidentschap, dat zwaar getekend is door geweld en protest, heeft de president de steun van de politie hard nodig. Het staat dan ook vast dat het geweld dat we na Nahel hebben gezien vaker zal terugkomen, en dat de reactie van de politie altijd hard zal zijn en repressief.”

In reactie op Nahels dood riepen de Verenigde Naties al op om ‘alle beschuldigingen van onevenredig gebruik van geweld’ door politie zo snel mogelijk te onderzoeken. “Dit is een moment voor Frankrijk om de diepe problemen van racisme en discriminatie binnen de politie serieus aan te pakken.” De Franse overheid is het daar niet mee eens.

-rtlnieuws.nl-