China zet de komende jaren vol in op kernenergie. De overheid ziet het als een van de oplossingen om te voldoen aan de energiebehoefte in China’s groeiende economie, zonder broeikasgassen uit te stoten. Daarom worden in rap tempo kerncentrales gebouwd: de overheid kondigde vorige maand de bouw van elf nieuwe reactoren aan.

De maatregel is nodig om China’s klimaatdoelen te halen. De energiesector dient in 2050 klimaatneutraal te zijn en tien jaar later het hele land. Het is een race tegen de klok en de energiebehoefte neemt nog elk jaar toe.

Geopolitiek heeft China ook baat bij kernenergie. Het land importeert nu ongeveer 20 procent van zijn totale energiegebruik, vooral olie, volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA). Door in te zetten op kernenergie, maar ook op hernieuwbare energie, kan China energieonafhankelijk worden. Een van de voordelen is dat het dan geen last heeft van instabiliteit in olie-exporterende landen in het Midden-Oosten.

Vierde generatie

China speelt al langer een voortrekkersrol op het gebied van kernenergie. Zo is het wereldwijd het enige land dat het modernste type kernreactor in gebruik heeft. Deze vierde-generatie-reactoren moeten veiliger, efficiënter en zuiniger zijn.

De Chinese overheid speelt hierbij een centrale rol. “Als een stuk apparatuur aangewezen wordt als Project van Nationaal Belang, krijgt het alle steun van de centrale overheid die je maar kunt bedenken”, vertelt energieconsultant David Fishman vanuit Shanghai. Die status brengt onderzoekscentra, wetenschappelijke samenwerkingsverbanden, aanbestedingen, en “ongelimiteerde stromen geld” met zich mee, aldus Fishman.

De leningen voor het bouwen van kerncentrales hebben een lage rente, tot zo’n 2 procent, verleend door staatsbanken. Ook worden bouwvergunningen snel verleend en worden milieustudies naar de centrales snel afgerond, dus zijn de bouwprojecten meestal klaar binnen de afgesproken tijd.

China claimt dat 90 procent van de onderdelen van hun vierde-generatie-kernreactor binnenlands geproduceerd is. Beginnend met geïmporteerde technologie, werkten clusters van (staats-)bedrijven samen om de techniek telkens beetje bij beetje te verbeteren. Bijna heel de toeleveringsketen ligt in China zelf. Behalve uranium, dat vooral uit Kazachstan komt.

De twee kerncentrales die Nederland in de nabije toekomst wil bouwen krijgt overigens geen reactoren van de vierde generatie, maar ‘derde generatie +’. “Chinese en Russische partijen zijn uitgesloten”, aldus een woordvoerder van het Nederlandse ministerie. Wel is met die derde generatie + nog altijd sprake van “het modernste ontwerp in Europa”, zegt de woordvoerder.

Voor- en nadelen

Gemiddeld genomen staan Chinezen positiever tegenover kernenergie dan mensen in Europa en Noord-Amerika. De voordelen wegen voor hen zwaarder dan de nadelen. De kernramp in Fukushima in buurland Japan heeft de positieve gevoelens wel doen bekoelen, mede door de stevige anti-Japanse propaganda van de Chinese overheid die Fukushima graag gebruikt als een stok om aartsrivaal Japan mee te slaan.

Lin Kaizhi, een jonge veiligheidstechnicus in de Zuid-Chinese Ningde-kerncentrale, vertelt: “Een kernramp of een lek zou heel ernstige gevolgen hebben, daarom moeten we zorgen dat we elke stap goed doen.” Ondanks de gevaren vindt hij dat kernenergie niet moet worden afgeschreven. “Vergeleken met wind- en zonne-energie is de energieopbrengst veel hoger.”

Op dit moment zijn in China vijftig reactoren operationeel die samen zo’n 5 procent van de totale energie opwekken in China. Halverwege deze eeuw moeten beide getallen verdrievoudigd zijn. Onrealistisch lijken de doelen niet.

Toch kan kernenergie niet meer dan zo’n 15 procent van de totale energiemix worden. Het is het maximaal haalbare voordat ze tegen capaciteitsproblemen aanlopen, schat Fishman in. “Hoeveel kerningenieurs kun je realistisch gezien laten afstuderen per jaar?”

Locaties kiezen

Medewerking van lokale overheden aan de nationale kernenergiedoelen overschaduwt soms de belangen en rechten van individuele Chinezen. Mevrouw Zhao woonde op de plek waar de Ningde-kerncentrale nu staat. Zij en haar dorpsgenoten werden hardhandig gedwongen om te verhuizen. “De politie stuurde honderden mensen om ons op te pakken. Mijn neef heeft twintig dagen vastgezeten”, vertelt ze.

De bewoners werden wel gecompenseerd, maar ze denkt toch liever niet terug aan die tijd. “Het kernenergiebedrijf betaalde de lokale overheid veel, maar die stopte bijna alles in eigen zak. Wij kregen maar weinig”, herinnert ze zich.