Er worden al jaren fouten gemaakt bij het opstellen van vonnissen. Bij minimaal 867 zaken klopt de naam van de veroordeelde niet. Er kan niet worden uitgesloten dat daders hierdoor hun straf ontlopen en onschuldige burgers onterecht in aanraking komen met het strafrecht.

In 141 van de 867 zaken gaat het om ernstige strafbare feiten, zoals zeden- en geweldsmisdrijven. De Algemene Rekenkamer spreekt van ernstige gevolgen voor de betrokken burgers en de maatschappij.

Het instituut heeft in het kader van Verantwoordingsdag onderzoek gedaan naar het probleem. Het aantal zaken met fouten kan volgens de Rekenkamer nog hoger liggen.

Het gaat mis bij de zogenoemde tenaamstelling. Nadat een rechter een uitspraak heeft gedaan, wordt de veroordeling opgenomen in een vonnis. Het vonnis wordt dan op naam van de veroordeelde gezet. Hierbij gaan er dingen mis.

De Rekenkamer kan op basis van het onderzoek niet aantonen dat er daadwerkelijk daders zijn die vrij rondlopen of dat onschuldige burgers te maken krijgen met het strafrecht. “Maar we kunnen het ook nadrukkelijk niet uitsluiten”, zegt Ewout Irrgang van de Rekenkamer in een toelichting.

Het kan bijvoorbeeld misgaan als een agent een persoon staande houdt op straat, vervolgens in het systeem een onjuiste veroordeling van die persoon ziet staan en vervolgstappen onderneemt.

Probleem al meer dan tien jaar bekend

De problematiek is al meer dan tien jaar bekend op het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V). En de eerste signalen kwamen in 2005 al binnen. Het heeft alleen nooit de top bereikt. Volgens de Rekenkamer waren verschillende ministers van J&V dus niet op de hoogte.

Wel benadrukt de Rekenkamer “het onvermogen van de minister om dit te signaleren en op te lossen”. Volgens het instituut mag de minister “het zichzelf aanrekenen dat als gevolg hiervan ambtenaren in gewetensnood zijn gekomen”.

Er waren bijvoorbeeld ambtenaren die vroegen hoe ze met het probleem moesten omgaan. “Zij lagen daar letterlijk wakker van. Niets doen voelde niet goed, wel iets doen voelde soms ook niet goed”, zegt Irrgang. De medewerkers hebben vergeefs meerdere keren gevraagd om een handelingskader.

Medewerkers hebben zelf dingen aangepast

Sommige medewerkers hebben daarom naar eigen inzicht gehandeld. Ze hebben bijvoorbeeld schrijffouten verbeterd, maar in sommige gevallen ook de tenaamstelling van de veroordeelde volledig veranderd.

Deze werkwijze staat volgens de Rekenkamer “op gespannen voet” met de scheiding der machten. “We vragen ons af of de minister hiermee op de stoel van de rechter is gaan zitten.”

De staatssecretaris van Rechtsbescherming is begin dit jaar door de Rekenkamer geïnformeerd. Het ministerie heeft inmiddels verbetermaatregelen getroffen die volgens de Rekenkamer “een stap in de goede richting zijn”. Zo worden alle 867 zaken nu geanalyseerd.

-nu.nl-