Het Libanese leger moet uiterlijk vandaag een concreet plan indienen om Hezbollah te ontwapenen. Voor de regering in Beiroet is dat een stap naar meer soevereiniteit en broodnodige internationale steun. Maar voor Hezbollah betekent het een existentiële bedreiging.

Het land staat daarmee op de drempel van zowel hoop op stabiliteit als vrees voor nog meer chaos.

Plan voor ontwapening

Onverwachts liet premier Salam begin deze maand het kabinet instemmen met een voorstel om alle militante groepen in het land te ontwapenen. Alleen het leger en de veiligheidsdiensten zouden nog over hun arsenalen mogen beschikken.

Het plan werd ingediend door de Amerikaanse gezant Barrack namens president Trump, en heeft steun gekregen van bondgenoten in de Golf. Saudi-Arabië en Qatar zouden bereid zijn miljarden te investeren in Zuid-Libanon, waar Hezbollah zijn machtsbasis heeft, op voorwaarde dat Hezbollah zijn strijders ontwapent.

“Als we 40.000 mensen die nu door Iran betaald worden hun wapens afnemen, moeten we ook zorgen dat ze een ander toekomstperspectief hebben”, zei Barrack dinsdag in Beiroet. “Je kunt niet simpelweg zeggen: veel succes met olijfbomen planten.”

‘Aanval op bestaansrecht’

Hezbollah en bondgenoot Amal, beiden machtige sjiitische partijen, zien het besluit als een directe aanval op hun bestaansrecht. Plaatsvervangend leider Qassem noemde het plan gevaarlijk en “een dienst aan de belangen van Israël en de VS”. Volgens hem zou de regering hiermee “defensieve wapens van het verzet weghalen terwijl de agressie doorgaat”.

Hezbollah, gehard door gevechten tegen Israël en jarenlange strijd in Syrië, beschikt nog steeds over een groot arsenaal aan wapens en duizenden ervaren strijders. Het risico op escalatie is daardoor reëel.

Hezbollahs dubbele rol

Hezbollah werd in 1982 opgericht met Iraanse steun, tijdens de Israëlische bezetting van Zuid-Libanon. De groep heeft sindsdien een dubbelrol als politieke partij en groepering met een eigen leger. De beweging vocht in meerdere oorlogen met Israël, meest recent in 2024-2025.

In Libanon wordt de beweging gezien als zowel verdediger tegen Israël als machtsfactor die het gezag van de regering ondermijnt. Het wapenbezit is een van de grootste twistpunten in de Libanese politiek.

Uit solidariteit met de Palestijnen, mengde Hezbollah zich in de oorlog tussen Israël en Hamas die in oktober 2023 uitbrak. De beweging voerde raketaanvallen en grensgevechten uit tegen Israël, wat leidde tot een grootschalige escalatie en uiteindelijk tot een veertiende maanden durende oorlog tussen Israël en Libanon.

Meer dan 4000 mensen werden gedood en ruim een miljoen Libanezen sloegen op de vlucht voor Israëlische bombardementen, die naar schatting 11 miljard dollar aan schade veroorzaakten.

Hezbollah werd zwaar getroffen: veel militaire en politieke leiders werden gedood of raakten gewond – onder meer bij een Mossad-aanval waarbij explosieven waren verstopt in piepers van Hezbollah-leden. Ook werden leider Nasrallah en zijn beoogde opvolger Safieddine door Israël geliquideerd.

De val van het Syrische regime van Assad, lange tijd een trouwe bondgenoot, heeft Hezbollah verder verzwakt.

Ondanks het einde van de oorlog in november zijn er tientallen Libanezen gedood door bijna dagelijkse Israëlische luchtaanvallen. Bovendien houdt Israël sinds de oorlog nog altijd vijf strategische posities bezet aan de grens met Libanon.

Mede door de zwakte van het Libanese leger benadrukte de VS dat het plan niet militair zal worden afgedwongen, maar Hezbollah via politieke en economische prikkels moet overtuigen zijn wapens in te leveren. Barrack zei dinsdag dat Israël op zijn beurt bereid zou zijn troepen terug te trekken uit Zuid-Libanon, mits het ontwapeningsplan echt wordt uitgevoerd.

Juist die volgorde wordt fel bekritiseerd in Libanon. “Het verzet zal zijn wapens niet inleveren zolang de bezetting voortduurt”, zei Qassem. “We zullen de strijd voortzetten, wat het ook kost.”

Gevaarlijk scenario

Volgens analist en Hezbollah-kenner Ali Rizk is het onwaarschijnlijk dat het leger een militair scenario op tafel legt. “De legerleiding weet dat dit zou leiden tot desertie van sjiitische officieren en soldaten, en zelfs tot conflicten binnen het leger zelf.”

Rizk wijst erop dat Hezbollahs leiders weliswaar geen burgeroorlog hebben aangekondigd, maar dat de woorden van Qassem serieuze waarschuwingen bevatten.

“Hij zei dat er ‘geen leven’ zou zijn voor Libanon als men probeert de wapens met geweld af te pakken. Dat betekent dat de sjiitische gemeenschap – de grootste in het land – zich daar fel tegen zou verzetten. Dat zou een uiterst gevaarlijk scenario zijn.”

-nos.nl-