Het is nog onduidelijk of de embryowet wordt aangepast. Sommige partijen in de Tweede Kamer willen de wet wijzigen, om nieuw onderzoek met embryo’s mogelijk te maken. Maar er is ook veel weerstand, van partijen die vrezen voor een glijdende schaal naar uitwassen als designerbaby’s.

Nu mogen wetenschappers alleen onderzoek doen met embryo’s die overblijven bij IVF-behandelingen. Die restembryo’s zijn drie tot vijf dagen oud, en daarmee niet geschikt voor onderzoek naar wat er precies gebeurt in de eerste dagen na de bevruchting van een eicel door een zaadcel. En dat is nu juist onderzoek dat van belang is voor wensouders, bij wie het, maar moeilijk of helemaal niet lukt om zwanger te worden, ook niet met IVF.

VVD en D66 willen het daarom mogelijk maken om embryo’s puur voor onderzoek te kweken. “Slechts één op de vier IVF -behandelingen slaagt”, zegt D66-Kamerlid Paternotte die de wetswijziging samen met zijn VVD-collega Bevers indiende. “Dat betekent voor vrouwen vaak eindeloze behandelingen. Dat moet echt beter, want dan blijven ook minder mensen ongewenst kinderloos.”

Christelijke partijen

Dat het voor wensouders en mensen met erfelijke ziektes vaak een lijdensweg is, erkent iedereen in de Tweede Kamer. Toch hebben veel partijen twijfels bij de wetswijziging en zijn er ook regelrechte tegenstanders.

Van oudsher hebben de christelijke partijen grote moeite met onderzoek naar embryo’s, omdat zij ook het prilste begin van het leven als beschermwaardig zien. “Wij willen het creëren van leven, om het daarna weer te vernietigen, niet verder mogelijk maken”, zei ChristenUnie-leider Bikker in het debat.

Net als Bikker vreest NSC voor een hellend vlak. “Als je de deur opendoet, is de kans klein dat ‘ie weer dichtgaat”, zei Kamerlid Hertzberger. Zij vindt dat embryo’s door deze wijziging gereduceerd worden tot voorwerpen van onderzoek of een grondstof. “Ik denk dat er donkere randjes zijn, en dat die best groot zijn.”

‘Goedbedoelde naïviteit’

Hertzberger sprak van “goedbedoelde naïviteit” in het voorstel. Als het doorgaat, gaat volgens haar de deur open naar nog verdergaande technieken, zoals het knutselen aan embryo’s om aan bepaalde wensen van de ouders te voldoen, zoals uiterlijke kenmerken van hun kind. “Het voorportaal van designerbaby’s ligt hiervoor.”

Andere partijen verweten NSC bangmakerij, en wezen erop dat dit voorstel daar helemaal niet over gaat. Het gaat volgens hen over een kleine verruiming, vooral om de kans van slagen bij een IVF-behandeling te vergroten.

Embryo’s kweken voor onderzoek is nu nog verboden. Initiatiefnemer Paternotte begrijpt dat het opheffen van het verbod gevoelig ligt. Maar volgens hem zitten er voldoende waarborgen in zijn voorstel om te voorkomen dat een medisch-ethische grens wordt overschreden. Wetenschappers vragen ook al jaren om deze stap, zegt de D66’er.

Kamerlid Bevers van de VVD valt hem bij. “We hebben in Nederland juist heel strikte regels. Dit soort onderzoek wordt gecontroleerd door de overheid. Ik denk dat het mogelijk is om onder strenge voorwaarden dit mogelijk te maken.”

Vrije kwestie

Of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren, is lang niet zeker. De voormalige coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben dit soort medisch-ethische kwesties als ‘vrije kwesties’ bestempeld. Dat betekent dat Kamerleden hun geweten mogen volgen en zelf mogen bepalen of ze voor of tegen zijn.

Maar ook wanneer er over de wetswijziging gaat worden gestemd is nog niet duidelijk. Eerst moeten de initiatiefnemers en het kabinet nog reageren op de vragen uit de Tweede Kamer.

-nos.nl-