D66 kan in stemmen niet meer worden ingehaald door de PVV. Dat meldde persbureau ANP gisteren. Toch is het precieze zetelaantal van de partij nog niet duidelijk. De stemmen uit Venray en de briefstemmen worden nog geteld. Pas als alle stemmen geteld zijn, zal duidelijk worden bij welke partij de zogenoemde restzetels terechtkomen.

Wanneer na de verkiezingen alle uitslagen binnen zijn, stelt de Kiesraad de nieuwe zetelverdeling in de Tweede Kamer vast. De zetels worden berekend door het totaal aantal uitgebrachte stemmen te delen door de 150 zetels in de Kamer. Dit is de zogenoemde kiesdeler. Het betekent dat 0,67 procent van het totale aantal stemmen een zetel oplevert. In een perfecte wereld is de uitslag precies in verhouding met het aantal zetels. In de praktijk blijven er altijd stemmen op een partij over, die dus niet genoeg zijn voor een hele zetel. Als de huidige stemaantallen definitief zouden zijn, hebben de politieke partijen 139 ‘volle’ zetels gewonnen. De rest van de zetels blijft niet leeg: die worden verdeeld via een vaste formule. De overgebleven zetels bepalen de verdeling voor de restzetels.

Blanco stemmen en ongeldige stemmen worden niet meegenomen. En volgens de Nederlandse Kieswet worden restzetels alleen verdeeld onder partijen die minstens één volle zetel hebben. Die berekening van de restzetel gaat zo: het totale aantal stemmen dat een partij heeft gekregen, gedeeld door het aantal volle zetels plus eentje extra. Dit getal bepaalt naar welke partij een restzetel gaat. Dan wordt de berekening opnieuw gemaakt en krijgt de partij die dan de hoogste uitkomst heeft een restzetel. Dit wordt net zo lang herhaald tot alle zetels zijn verdeeld. SP heeft op dit moment twee ‘volle’ zetels en maakt nog kans op een derde zetel. Mocht D66 in het aantal nog te tellen stemmen echter verder uitlopen op de SP dan krijgt de partij van Rob Jetten die zetel. D66 heeft op dit moment 25 ‘volle’ zetels. Daarnaast zijn ze al zeker van een restzetel, waardoor ze nu op 26 zetels staan.

De uitslag uit Venray als laatste gemeente moet nog binnenkomen. Daarna is het wachten op hoe de briefstemmers uit het buitenland hebben gestemd.

Hoe wil D66-leider Jetten de kabinetsformatie aanpakken?

“Ik ben bereid om de rol van minister-president op me te nemen”, zei de D66-leider tegenover de media. Hij reageerde op het nieuws dat zijn partij niet meer door de PVV van Geert Wilders is in te halen.

Hij voelt een grote verantwoordelijkheid, zei hij. Bij Jetten ligt nu het initiatief om een verkenner aan te wijzen die met de verschillende fracties gaat praten over de mogelijkheden van een nieuwe regeringscoalitie. Als het Jetten lukt een nieuw kabinet te vormen, dan zal dat dus waarschijnlijk ook zijn naam dragen.

Dinsdag zal hij één verkenner aanwijzen, en dat is niet oud-D66-leider Alexander Pechtold, antwoordde hij alvast op een vraag. “Hij is een goede burgemeester van Delft.” Wie het wel wordt, wilde hij nog niet zeggen, maar het is iemand die “alle partijen samenbrengt en snel aan de slag gaat”, beloofde Jetten.

Geen makkelijke klus

Jetten heeft dan de verkiezingen gewonnen, een makkelijke klus wacht hem gezien de uitslag niet. Een groot deel van de partijen wil niet in een kabinet met de PVV van Wilders, de nummer 2 van de verkiezingen met waarschijnlijk 26 zetels. En VVD-leider Yesilgöz, die met 22 zetels als derde eindigt, heeft haar kiezers beloofd niet in een kabinet met GroenLinks-PvdA te gaan. Die partij eindigde als vierde met 20 zetels.